Naskah kethoprak iki bisa digunakake kanggo pasinaon. Penulis naskah yaiku Tim Sanggar Bharada Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Jawa FBS Unesa, kang dipandhegani dening Joko Santoso. Sugeng maos!
Wewatakane Paraga
Wewatakane Paraga
1. Adipati
Klana Negara
Ø Kereng,
sereng, brangasan.
2. Patih
Brakumara
Ø Sereng,
brangasan, kemaki.
3. Lintang
Alit
Ø Sabar,
alusan, kalem.
4. Lintang
Samodra
Ø Akas,
ora jujur, gumedhe, grusa-grusu.
5. Lintang
Permana
Ø Ora
kukuh budine, gumedhe.
6. Adipati
Tanjung Negara
Ø Wibawa,
wicaksana, teges.
7. Garwa
Prameswari
Ø Kalem,
alus, blaka suta.
8. Patih
Candrakala
Ø Wicaksana,
adil, teges.
9. Adipati
Megakusuma
Ø Teges,
jujur, wicaksana.
10. Melathi
Sari
Ø Aleman,
centhil, isinan.
11. Emban
1
Ø Lugu,
teges, blaka.
12. Emban
2
Ø Centhil,
crewet, judhes.
13. Resi
Dora Pramana
Ø Lugu,
teges, wicaksana
14. Jaka
Mahendra
Ø Akas,
gumedhe, teges.
15. Putri
Kidang
Ø Kalem,
blaka, becik.
Ringkesaning Cariyos
Kacarita wonten ing kadipaten Bantar Angin
ingkang jumeneng nata Adipati Klana Seta, badhe lengser keprabon. 3 putranipun
ingkang peparab Lintang Samodra, Lintang Permana klawan Lintang Alit. tetiganya
punika sedaya minangka salah satunggalipun ingkang badhe jumeneng nata wonten
ing Bantar Angin, mirid adatipun ingkang
badhe jumeneng nata inggih punika putra pambajeng, ananging kasunyatanipun
boten kados makaten, Adipati Klana Seta ngawontenaken pandadaran satriya
piningit arupi 3 sayembara marang 3 putranipun punika kalawau, wondene ingkang
saged unggul punika kang pantes jumeneng nata wonten ing kadipaten Bantar Angin
nggantosi Ramanipun.
Sari pathine Babak
BABAK 1 (Kadipaten
Sengguruh)
Adipati
Klana Negara ngutus patih Brakumara pados garwa kagem Adipati, ingkang badhe
dipungarwa inggih punika Andan Sari.
BABAK 2 (Dalan)
Lintang
Samodra murih adhinipun Lintang Alit supados purun angrawuhi wonten ing
pasewakan agung.
BABAK 3 (Kadipaten
Bantar Angin)
Adipati
Klana Seta nyuwun priksa dhumateng para yoganipun (3) mahanani kados pundi
menawi para yoganipun punika mangke dados Adipati. Amargi Adipati badhe lengser
keprabon, tumuli Sang Adipati ngawontenaken sayembara ingkang kaping 1.
BABAK 4 (Alun-
Alun Bantar Angin)
Sayembara
sapisan adu kanoragan juru kisas, Lintang Alit unggul.
BABAK 5 (Wana)
Adipati
Klana Seta kepalang sardula, tumuli ngawontenaken sayembara kapindho inggih
punika pados garwa.
BABAK 6 (Taman
Bantar Angin)
Dhagelan
BABAK 7 (Dalan)
Patih
Brakumara ngruda paripeksa Andan Sari dados garwanipun Adipati Klana Negara,
ananging angsal kapitulungan Lintang Permana. tumuli Adipati Megakusuma paring
bebingah arupi putrinipun inggih punika Andan Sari.
BABAK 8 (Sendhang)
Melati
Sari kaliyan emban 2 siram wonten sendhang, tumuli pirsa sawer sawa ageng,
Melati Sari badhe dipun mangsa, ananging angsal kapitulungan saking Lintang
Samodra.
BABAK 9 (Padhepokan
Bumi Loka)
Resi
Dora Premana paring pituduh marang Jaka Mahendra kalian cantrik 2. Melati Sari
kondur ing padhepokan kaliyan Lintang Samodra badhe nggarwa Melati Sari
ananging kedah saged ngasorake Jaka Mahendra.
BABAK 10 (Wana)
Prang
tandhing Lintang Samodra kaliyan Jaka
Mahendra. Lintang Samodra unggul.
BABAK 11 (Wana)
Lintang
Alit nalasak wonten wanawasa, datan enget pringganing marga anggenipun kondur.
Tumuli dipun paring pitulungan dening kidang. Ananging si kidang nyuwun dipun
garwa Lintang Alit, lajeng dipun sarujuki.
BABAK 12 (Kadipaten
Bantar Angin)
Lintang
Alit mboyong kidang dhateng kadipaten, tumuli Adipati ngawontenaken sayembara
kaping katiganya inggih punika ndamel busana.
BABAK 13
(Kadipaten Bantar Angin)
Busana
ingkang dipun agem putri Kidang ingkang trep. Tumuli Adipati badhe dhaupaken
putranipun sedaya.
BABAK 14 (Kadipaten
Bantar Angin)
Adipati
Klana Seta gadah damel, nalikanipun sungkeman si kidang badhar dados widodari,
tumuli ingkang ngunggulaken saruntutanipun sayembara punika Lintang alit. Tumuli Lintang Alit minangka
ingkang dados Adipati wonten ing kadipaten Bantar Angin.
BABAK
I
Papan :
Kadipaten Sengguruh
Swasana: resmi (sowan dalem)
Paraga :
Adipati Klana Negara,Patih.Brakumara,Prajurit.
Adegan
1
Prajurit blendrongan (gelar tari
prajurit) amiwiti pasewakan
Adegan
2
A.Kln Negara : Sangyaning para nayaka praja ana ing kadipaten Sengguruh, diprayogakna
anggonmu padha pepak andher.
Kabeh : Sendika dhawuh Sinuwun.
P.Brakumara : Sarawuhipun panjenengan kula ingkang abdi Patih
Brakumara,ngaturaken sungkem pangabekti,mugi konjuk wonten ngarsanipun
panjenengan Kanjeng Adipati.
A.Kln Negara : Ya…ingsun tampa sira ngaturake sembah pangabekti,nora kliwat puja
pangestu ingsun tampanana kakang Patih Brakumara.
P.Brakumara : Nuwun inggih Kanjeng Adipati,kula tampi kanthi asta kekalih
mugia saged ndadosaken jejimat salaminipu anggen kula gesang.
A.Kln
Negara : Ya kakang Patih,diprayogakna
anggonmu sowan,samana uga para nayaka praja Guntur Agung,diprayogakna anggonmu sowan.
Prajurit :
Sendika dhawuh Kanjeng Sinuwun
A.Kln Negara : Bali marang jeneng sira kakang Patih?
P.Brakumara : Dhawuh katimbalan kula Sinuwun
A.Kln
Negara : Ingsun kepengin mangerteni
kepriye anggonmu ngayahi jejibahan,tumrap tata tentreming Kadipaten Sengguruh
P.Brakumara : Inggih Kanjeng Sinuwun,keparengna kula badhe matur, minggah anggen
kula ngayahi jejibahan,kaanan wonten Kadipaten Sengguruh sapunika sedaya ayem tentrem,gemah
ripah loh jinawi,Kanjeng Adipati.
A.Kln Negara : Hahaha…ya…ya… kakang Patih,pawartamu iki bisa agawe bungahing
manah ingsun.Ananging kakang Patih, sasuwene ingsun jumeneng nata ana Kadipaten
Sengguruh, yen ingsun dulu, isih ana kang kurang jangkep ana pasewakan kene.
P.Brakumara : Nuwun pangapunten ingkang kathah Kanjeng Adipati, menawi dipun
keparengaken priksa,punapa ingkang taksih kirang jangkep punika Kanjeng, awit
sedaya bandha bandhu,emas picis raja brana sarta sato iwen boten kakirangan
sedaya Kanjeng Sinuwun.
A,Kln Negara : Hahaha…ya pancen kepara nyata kakang Patih,yen prakara bandha
bandhu, ingsun nora kurang, ananging ingsun ewuh,marang sapa sing bakal
nglenggahi dhampar jejer sesandhingan klawan ingsun kene,kakang Patih.
P.Brakumara : Lho!hahaha…nuwun pangapunten ingkang kathah Kanjeng Adipati, manawi
panjenengan ngersakaken garwa,putri pundi ingkang panjenengan kersakaken,kula
sagah ndhodhog korinipun,nginan jambe suruhipun.
A.Kln Negara : Ya kakang Patih,miturut pawarta saka tilik sandhi ingsun,ana
Kenya kang ayu manis,Kenya iku peparab putri Andan Sari putra Adipati
Megakusuma saka Kadipaten Bantheng Baskara.Mangka iku sira kudu bisa mboyong
Andan Sari,kakang Patih.
P.Brakumara : Manawi punika ingkang panjenengan kersakaken,kula sagah
nglamaraken Andan Sari kagem panjengan.ananging, kula nyuwun idi palilah
panjenengan kula badhe mbekta prajurit sacekapipun,bokmanawi mangke
panglamaripun panjenengan dipun tampik,praja Bantheng Baskara badhe kula
dadosaken karang abang.
A.Kln Negara : Hahaha….ya kakang Patih banyu mili pangestu ingsun.
P.Brakumara : Lajeng,benjang punapa anggen kula bidhal nglamar putri Andan
Sari.
A.Kln Negara : Saiki uga enggal-enggal budhala kakang Patih.
P.Brakumara : Ngestokaken dhawuh Kanjeng Adipati.
BABAK
II
Papan :
dalan
Swasana: kendho (santai)
Paraga :
Lintang Alit,Lintang Samodra
Adegan
1
L.Alit :
Lho…lho…kobisa ya…? semut samono cilike, ngangkat balung samono gedhene.
Kamangka yen dipikir, bobote balung luwih abot tinimbang semut. O….ya! jebule
kaya mangkono,dadi kabeh pakaryan sing kirane abot,yen ditandhangi bebarengan
bakal kaleksanan kanthi entheng, saupama manungsa nduweni pratikel kaya semut,
bokmanawa ora bakal kabotan anggone ngrampungake pakaryan.
L.Samodra : Lho…jebule sliramu ana ing kene ta?dhimas…dhimas!!!
L.Alit :
Inggih kakang (kaged)
L.Samodra : Dhimas,sliramu iku lho ngomong karo sapa?daksawang-sawang
saka njaba koguneman dhewe kaya wong edan.
L.Alit :
Punika lho kakang,kula guneman kaliyan semut.
L.Samodra : Waduh!edan tenan iki,ora lho,kewan iki ora bisa ngomong,
ananging kobisa sliramu iku guneman karo kewan. Wis…wis!(ngidaki semut)
L.Alit :
Lho kakang!, sampun dipidaki semut punika.
L.Samodra : Wis kareben, apa
sliramu ora mangerteni dhimas, yen ing pendhapa saiki ana pasewakan agung.
L.Alit : Inggih kakang, sajatosipun kula
pancen boten purun sowan dhateng pasewakan agung, awit manawi kula tingali,
punapa ingkang dipun aturaken sapunika boten sami kaliyan kasunyatan sapunika.
Pramila saking punika boten wonten ginanipun manawi kula sowan dhateng
pasewakan agung sapunika kakang.
L.Samodra : Ya…,ananging ora kaya mangkono ta dhimas, sing wigati sliramu
kudu bisa ngajeni marang Kanjeng ramamu.
L.Alit :
Inggih kakang, manawi makaten sumangga sapunika sesarengan sowan dhateng
pasewakan.
L.Samodra : Ya…ayo dhimas dhisika.
L.Alit :
(Mlaku ndingkluk nglokro)
L.Samodra : Sik…sik! mandhega dhimas, aja mirang-mirangake kakangmu iki.
Putra adipati mlakune konglokro kaya ngono.
L.Alit :
Lha banjur kados pundi kakang?
L.Samodra : Iki coba gatekna kakangmu, dadi putra Adipati kuwi yen lumaku
kudu cakrak (nuladhani). Wis saiki banjur sliramu.
L.Alit :
Inggih.
BABAK
III
Papan :
Kadipaten Bantar Angin
Swasana: resmi (sowan dalem)
Paraga :
Adipati Klana Seta, Patih Candrakala, Garwa Prameswari, 3 putra, Prajurit.
Adegan 1
A.Tj
Negara : Sangyaning para nayaka praja
ana ing Kadipaten Bantar Angin, diprayogakna anggonmu padha pepak andher.
Kabeh : Sendika dhawuh Sinuwun
P.
Candrakala : Kula Patih Candrakala
ngaturaken sungkem pangabekti mugi konjuk wonten ngarsanipun panjenengan
Kanjeng Adipati.
A.Tj
Negara : Ya ingsun tampa sira ngaturake
sungkem pangabekti kakang patih, nora kliwat puja pangestu ingsun tampanana ya
kakang Patih.
P.
Candrakala : Inggih kanjeng Adipati, kula
tampi kanthi asta kekalih, mugi ndadosaken jejimat salaminipun anggen kula
gesang.
A. Tj
Negara : Yen kaya mangkono diprayogakna
anggonmu sowan.
G.
Prameswari : Samanten ugi kula kangmas,
kula ngaturaken sungkem pangabekti mugia konjuk wonten ngarsanipun panjenengan
kangmas.
A. Tj
Negara : Ya, diajeng garwaningsun,
daktampa sungkem pangabektimu, nora kliwat puja pangestu ingsun tampanana ya
dianjeng.
G.
Prameswari : Inggih, kula tampi kanthi
asta kekalih mugia saged ndadosaken teguh kawinayanan kula.
A. Tj Negara : Ya, diprayogakna anggonmu sowan.
L.
Samodra : Sungkem pangabekti kula,
mugia konjuk wonten ngarsanipun panjenengan kanjeng rama.
A. Tj
Negara : Ya, ingsun tampa sungkem
pangabektimu putra ingsun Lintang Samodra, nora kliwat puja pangestu Kanjeng rama
tampanana ngger.
L.
Samodra : Kula tampi kanthi asta
kekalih,mugia ndadosaken jejimat salaminipun anggen kula gesang Kanjeng rama.
L.
Permana : Samanten ugi kula Lintang
Permana, ngaturaken sembah pangabekti dhumateng panjenengan Kanjeng rama.
A.Tj
Negara : Ya, putra ingsun Lintang
Permana,ingsun tampa sembah pangabektimu ngger.
L. Alit : Samanten ugi kula Lintang Alit,
ngaturaken sembah pangabekti dhumateng panjenengan Kanjeng rama.
A. Tj
Negara : Ya…ya…ngger, putra ingsun
Lintang Alit, ingsun tampa sembah pangabektimu ngger. Samana uga sira kabeh
para prajurit ing Kadipaten Bantar Angin dikepenakna anggonmu pepak ander.
Prajurit : Sendika dhawuh sinuwun.
A. Tj
Negara : Bali marang jeneng sira kakang
Patih.
P.
Candrakala : Dhawuh katimbalan Kanjeng
Adipati.
A. Tj
Negara : Kepriye anggonmu mengku jejibahan
mahanani tata tentreming Kadipaten Bantar Angin?
P.
Candrakala : Nuwun inggih Kanjeng
Adipati, keparengna kula badhe matur, minggah anggen kula ngayahi jejibahan
boten wonten ingkang nguciwani. Para kawula wonten Bantar Angin saking kutha
praja ngantos dumugi karang padhusunan sedaya sami sengkut anggenipun makarya.
Boten kirang sandhang boga papan gemah ripah loh jinawi. Lan sedaya sami
nyengkunyung anggenipun panjenengan jumeneng nata wonten ing Bantar Angin.
A. Tj
Negara : Hahaha…, Ya ya.. kakang Patih,
apa sing sira aturake iku agawe bungahing lan bombonging manah ingsun.
P.
Candrakala : Matur sembah nuwun Kanjeng
Adipati.
A. Tj
Negara : Ngger, kabeh putra ningsun,
sing dakgadhang gadhang Lintang Samodra, Lintang Permana, lan Lintang Alit.
3 Putra : Dhawuh katimbalan Kanjeng Rama.
A. Tj
Negara : Mangertenana ya ngger, putra
ningsun kabeh, sawetara iki anggen ingsun jumeneng nata ing Bantar Angin iki, wis
kepara sepuh, wis titi wancine lengser keprabon. Mula, ora ana kang bakal
nglenggahi dhampar keprabon kajaba salah sawijining saka sliramu kabeh.
3 Putra : Sendika dhawuh Kanjeng Rama.
A.Tj
Negara : Bali marang jeneng sira Kakang
Patih.
P.
Candrakala : Dhawuh katimbalan kula Sinuwun.
A. Tj
Negara : Kakang Patih, yen miturut
panggrait panjenengan, ingsun kudu kepriye? Kamangka ingsun duwe putra 3. Dadi
sapa sing pantes nglenggahi dhampar keprabon iki?
P.
Candrakala : Nuwun pangapunten ingkang
kathah saderengipun Sinuwun, manawi miturut angger- angger saha pranatan
urutipun, putra ingkang kaping satunggal punika ingkang pantes nglenggahi
dhampar keprabon. Manawi sapunika sampun wonten angger- angger saha
pranatanipun, punika kedah dipun laksanakaken.
A. Tj
Negara : Hahaha…pancen bener apa sing
sira aturake. Kadipaten Bantar Angin kudu njunjung asas demokrasi, ananging apa
iku bisa adil tumrap putra ingsun liyane kaya Lintang Permana lan Lintang Alit.
Nuli kepriye anggen ingsun nemtokake sapa sing pantes nglenggahi dhampar
keprabon, luwih- luwih yen miturut wangsit saking Jawata, Kadipaten Bantar
Angin bisa dadi negara kang kerta raharja, gemah ripah loh jinawi, yen
dipandhegani dening satriya piningit kang mijil saka putra ingsun kakang Patih.
P.
Candrakala : Manawi makaten, miturut
pamanggih kula, para bakal calon Adipati punika kedah dipun wontenaken
pandadaran satriya piningit saderengipun jumeneng nata. Lan ugi kedah dipun
suwuni priksa visi lan misi punapa kemawon ingkang badhe ditindakaken yen ta
samangke dados Adipati wonten ing Kadipaten Bantar Angin.
A. Tj
Negara : O…..ya ya ya, dadi kaya
mangkono kakang Patih.
P.
Candrakala : Dhawuh leres Kanjeng
Sinuwun.
A. Tj
Negara : Ngger putra ningsun kabeh,
sliramu mesthine wis mangerteni apa sing Kanjeng Rama rembug klawan Patih Candrakala,
mula saka iku, kanggo mangerteni sajatine sapa satriya piningit, ingsun bakal
nganakake pandadaran satriya piningit, ananging sadurunge Kanjeng Rama kepengin
mangerteni kepriye mungguhing panemumu lan panggagasmu yen ta klakon dadi
Adipati. Ingsun wiwiti saka sliramu Lintang Samodra, coba matura ngger.
L.
Samodra : Inggih Kanjeng Rama, nyuwun
pangapunten saderengipun menawi kula mangke ingkang dados Adipati, kula badhe
mangun menara saking kencana ingkang inggil, supados Negara manca saged ningali
jayaning Kadipaten sapunika saking gumebyaring kencana ingkang sampun kawangun
wonten ing Kadipaten Bantar Angin. Saengga Kadipaten punika saged ketawis
kuncara.
A. Tj
Negara : Hahaha… apik ngger, dadi
sliramu kepengin mbangun menara saka emas murih Kadipaten Bantar Angin bisa
kondhang kaloka. Kakang Patih kaya mangkono iku kang dadi gegayuhane putraku
Lintang Samodra.
P.
Candrakala : Nuwun inggih Kanjeng
Adipati, sapunika sae kemawon, dados Kadipaten punika saged kawentar.
A. Tj
Negara : Ya pancen bener iku Patih,
putrane sapa sing mesti? Ya ya ya ngger muga- muga apa sing dadi sedyamu bisa
kasembadan.
L.
Samodra : Matur suwun Kanjeng Rama.
A. Tj
Negara : Banjur sliramu kepriye putraku
Lintang Permana? apa sing dadi visi lan misimu enggal matura ngger.
L.
Permana : Dhawuh katimbalan Kanjeng
Rama, menawi kula dados Adipati kula boten sami kaliyan punapa ingkang sampun
dipun aturaken dening kakang Lintang Samodra.
A. Tj
Negara : Lho dadi gegayuhanmu ora padha
karo kakangmu.
L.Permana : Dhawuh leres Kanjeng rama.
A. Tj
Negara : Lha iki ngono sing jenenge
putraku kakang Patih, dadi samubarang iku ora perlu padha lan ora perlu ngrepek
duweke liyan, kaya mahasiswa wae yen wanci Uts lan Uas padha bingung anggone
ngrepek. Ha haha… banjur bacutna anggonmu matur ngger.
L.
Permana : Nuwun inggih Kanjeng Rama,
manawi kula ingkang dados Adipati kula badhe gladhi saha nggulawanthah para
prajurit lan tamtama, supados samangke bilih wonten pawongan ingkang badhe
njongkeng kawibawanipun panjenengan, cekap kang putra ingkang badhe brastha lan
ugi kula nggadahi sumpah kados sumpahipun Patih Gajahmada, inggih punika Tan
Hamukti Palapa. Manawi saged praja- praja wonten ing nusa Jawi punika kedah
teluk wonten Kadipaten Bantar Angin.
A. Tj
Negara : Hahaha… apik ngger gegayuhanmu
iku, rak ya kaya mangkono ta kakang patih.
P.
Candrakala : Inggih Sinuwun, punika
gegeyuhan ingkang sae, saengga saged dipun sengkuyung sesarengan.
A. Tj
Negara : Ya…ya ya muga- muga gegayuhanmu
iku bisa kasembadan ya ngger Lintang Permana.
L.
Permana : Matur suwun Kanjeng Rama.
A. Tj
Negara : Sing pungkasan banjur sliramu
kepriye putraku Lintang Alit? Ngger putraku…… Lintang Alit? Waduh iki kepriye
kakang Patih, putraku Lintang Alit ingsun dangu ko ora mangsuli.
P.
Candrakala : Nuwun pangapunten Kanjeng
Adipati, putra panjenengan sapunika sare.
A. Tj
Negara : Lho…! turu! coba putraku
Lintang Permana gugahen adhimu sing turu iku.
L.
Permana : Dhawuh katimbalan Kanjeng
Rama. ( nggugah adhine). Dhimas ..dhimas…….dhimas Lintang Alit!!!(nggetak)
L. Alit : Sendika dhawuh Kanjeng Rama, kula
badhe bidhal sapunika dhateng palagan paprangan!(jenggelek langsung ngadeg arep
mlayu).
A. Tj
Negara : Lho…lho…lho, sing arep perang
iku sapa putraku Lintang alit? Eling ngger eling.
L. Alit : Nyuwun pangaputen ingkang kathah
Kanjeng rama.
A Tj
Negara : Mangka saka iku ngger, aja
kakean ndelog bal- balan bae yen bengi iku, mundhak salang surup kaya mangkene
iki dadine.
L Alit : Inggih Kanjeng Rama
A.Tj Negara :
Ngger putra ingsun Lintang alit
L. Alit : dhawuh katimbalan kula kanjeng
rama
A. Tj
Negara : Banjur saiki apa kang bakal
kotindakake, yen sliramu bakal dadi Adipati, coba matura ngger.
L. Alit : Nyuwun pangaputen ingkang kathah
saderengipun kula matur kanjeng rama, sapunika kula boten purun dados Adipati
kanjeng rama.
A. Tj
Negara : Lho….! Sliramu ora gelem,
kepriye ta ngger..ngger, sliramu kuwi putra Adipati, salah sawijining kang
bakal ngganteni ramamu iki lho ngger.
L. Alit : Nyuwun pangaputen ingkang kathah
kanjeng rama. Kula sapunika boten purun nglenggahi dhampar keprabon.
A. Tj
Negara : Dadi sliramu tetep ora gelem
tenan! Waduh cilaka iki kakang patih, piye iki kakang?
P.
Candrakala : Nuwun pangapunten Kanjeng
adipati, sampun sisah dipun penggalih, panjenengan pasrahaken kemawon dhumateng
kula.
A Tj
Negara : Ya…kakang Patih.
P.
Candrakala : Nuwun sewu Raden Lintang
Alit, panjenengan punika salah satunggalipun putra adipati, dados inggih
panjenengan punika mangke ingkang badhe nyepeng bang bang aluming praja punika,
dados kados pundi bilih panjenengan samangke dados adipati.
L. Alit : Nyuwun pangaputen paman Patih
Candrakala, kula sampun matur, manawi kula boten purun dados adipati, amargi
kula ajrih kados pundi tanggel jawab kula kaliyan Gusti kula. Kamangka dados
narendra punika kedah gadhah jiwa kawicaksanan lan ugi kedah berbudi bawa leksana
paman Patih.
P.
Candrakala : Nyuwun sewu Raden, kula
ngertos yen dados adipati punika boten gampil, ananging punika sampun dados
pranatan kaliyan kwajiban panjenengan Raden, lan ugi panjenengan kauningani
kemawon, kathah para muda ingkang kepingin angsal panguwasa. Kados pundi Raden?
L. Alit : Paman Patih sampun ta, kula boten
sisah dipeksa ta paman. Punika naminipun pemerkosaan paman patih. Sampun,
Saniki saupami panjenengan dados adipati kepripun paman Patih?
P.
Candrakala : Lho…! Punika boten saged makaten
Raden.
A. Tj
Negara : Ya…! Bener iku padha karo
melanggar HAM kakang Patih.
P.
Candrakala : Inggih nyuwun pangapunten
kula, pun saniki makaten kemawon Raden, bilih saupami panjenengan dados Adipati,
punapa ingkang panjenengan tindakaken ?
L. Alit : Punika namung saupami lho nggih
paman, dados boten kasunyatan lho.
P.
Candrakala : Inggih leres Raden, punika
namung tembung saupami kemawon, saupami panjenengan dados adipati kepripun
Raden?
L. Alit : Inggih, saupami kula dados
adipati ingkang baku kula boten sami kaliyan punapa ingkang sampun dipun
wedharaken dening kakang Lintang Samodra lan ugi kakang Lintang Permana paman.
A. Tj
Negara : Lho, ora padha kakang Patih.
P.
Candrakala : Inggih Sinuwun, mesthi sae
punika mangke.
A. Tj
Negara : Banjur kepriye putraku?, coba
matura.
L. Alit : Inggih Kanjeng Rama, manawi kula
dados adipati kula botena badhe mangun menara saking kencana, amargi punika
betahaken bandha bea ingkang boten sakedhik, langkung- langkung punika mangke
saged nelasaken kas APBN ingkang samesthinipun kagem kawula alit.
A. Tj
Negara : Ya…ya ngger bener kandhamu iku,
apik..apik, terus bacutna ngger.
L. Alit : Inggih Kanjeng Rama, lan ugi kula
botena badhe ekspansi utawi njembaraken bang bang aluming praja Bantar Angin,
awit sapunika saged anjalari paprangan,lan ugi kedah dipun emut, paprangan
punika bilih dipun serat damel aksara punapa kemawon naminipun paprangan mesthi
kejem. Tuladhanipun kathah randha ingkang dipun tilar bojonipun,kathah
yoga,garwa lan ugi bandha ingkang ical,lan taksih kathah sanesipun.
A. Tj
Negara : Hahaha…ya iki anakku (karo
keplok-keplok) rak ya ngono ta Lintang Alit anakku?
L.Alit : Boten makaten Kanjeng
Adipati,tiyang kakung punika boten saged mbobot, punapa badhe medal saking
kentol?
A. Tj
Negara : Ya ora kaya mangkono lho
ngger,ora-orane ingsun ya melu nyumbang ta, hahaha…Banjur apa kang dadi
tumindakmu putraku Lintang Alit?
L. Alit : Inggih, manawi kula badhe
ngempalaken para kere-kere wonten ingkang wonten kadipaten punika.
A. Tj
Negara : Lho…lho…lho…! Kogawe apa?
(kaget)
L. Alit : Para kere-kere punika badhe kula
dadosaken nayaka praja wonten ing kadipaten Bantar Angin.
G
Prameswari : Lho…sing kokarepake kepriye
ta ngger? Apa sliramu ora luput?
L Alit :
Nuwun pangapunten Kanjeng Rama lan Kanjeng ibu, kula keparengna badhe matur
limrahipun ingkang dados nayaka praja wonten nagari punika taksih sanak kadang
lan ugi dulur duluripun piyambak. Lha punika ingkang dipun wastani KKN (Kanca-KancaNipun)
benten kaliyan para kere-kere punika manawi didadosaken nayaka praja tartamtu
kemawon badhe mikiraken kawula alit amargi, para kere sampun ngraosaken kados
pundi sangsaranipun para kawula.
A.Tj
Negara : Oh…, dadi kaya mangkono
sing kokarepake. Sajatine apa kang kotindakake
iku pancen bener apa anane, mula saka iku ingsun bakal nganakake sayembara gawe
sliramu kabeh sing kudu dilakukoni.
L.
Samodra : Nyuwun pangapunten Kanjeng
Rama,sayembara punapa ingkang kedah kula kaliyan rayi kula tindakaken Rama?
A. Tj
Negara : Ya!padha mirengna kang satiti
putra ningsun, sliramu kabeh kudu bisa ngupadi Juru Kisas sasuwene 3 dina, kang
kawiwitan dina iki.Nuli yen wis antuk
juru kisas bakal ingsun tandhingake ing satengahing alun-alun.
L. Alit : Nyuwun pangapunten saderengipun
Kanjeng Rama,punapa ingkang dipun wastani juru kisas punika Kanjeng Rama?
A. Tj
Negara : Mangkene ya ngger, juru kisas
iku sapa-sapa sing bisa njaga bendarane ing ngendi wae papan dununge. Mula yen
ngupadi juru kisas iku kudu sing sekti mandraguna.
3 Putra :
Ngestokaken dhawuh Kanjeng Rama.
A.Tj Negara : Ya…ya ngger putra ingsun
kabeh. kakang Patih?
P. Candrakala : Dhawuh katimbalan kula
Sinuwun
A. Tj Negara : Rehning wis ora ana kang
ingsun aturake,mula pasewakan dina iki kena kabubarake.
P. Candrakala : Sendika dhawuh Kanjeng Adipati.
BABAK
IV
Papan :
Alun-alun Bantar Angin
Swasana: kenceng (tegang)
Paraga: A.Klana Seta, P. Candrakala, 3
Putra, 2 Juru Kisas, 1 Sona
Adegan
1
A.Tj
Negara : Kakang Patih Candrakala.
P.
Candrakala : Dhawuh katimbalan sinuwun.
A.
Tj Negara : Kepriye anggen sira ngayahi
jejibahan mahanani sayembara iki.
P.
Candrakala : Inggih sinuwun sedaya sampun
rampung, sampun siaga. Langkung prayogi enggal- enggal dipun wiwiti kanjeng.
A.
Tj Negara : Ya kakang Patih, ngger
putra- putra ingsun, dina iki sliramu bakal disekseni mring kawula kabeh. Mula
unjukna juru kisasmu Lintang Permana, Lintang Samodra, lan Lintang alit.
L.
Alit : Inggih punika rama.
A.
Tj Negara : Lho…! Apa iki! Iki ngono rak
ya sona ta, lha kena apa sliramu kobisa nggawa sona iki. Samesthine rak ya
pawongan sing gedhe tur dhempal- dhempal ngono ta?, kaya sing digawa dening
kakang- kakangmu iki lho.
L.
Alit : Inggih kanjeng rama,
keparengna kula badhe matur sanajan punika awujud sona, ananging saged njagi
kula rama.
A.
Tj Negara : Wis mangsa bodhoa, yen iku pancen
bisa njaga sliramu. Kakang patih enggal wiwitana.
P.
Candrakala : Sendika dhawuh Kanjeng
Adipati. Wara- wara para kawula kang ana ing Bantar Angin padha seksenana kabeh
ing papan iki bakal ana sayembara prang tandhing juru kisas, mangka saka iku
padha seksenana. Mangga juru kisasipun Raden Lintang Samodra lan juru kisasipun
Raden Lintang Permana kula aturi minggah. ( karo nggawa bendhe)
Adegan 2
(Juru
kisas Lintang Samodra VS juru kisas Lintang Permana, juru Kisas Lintang Permana
Unggul)
P.
Candrakala : Para kawula kabeh minangka
anyekseni, kang ngunggulake yaiku juru kisas Raden Lintang Permana. Banjur
saiki juru kisas Raden Lintang Permana klawan juru kisas Raden Lintang Alit.
( juru kisas Lintang Permana kasor dening juru kisas Lintang alit)
( juru kisas Lintang Permana kasor dening juru kisas Lintang alit)
P.
Candrakala : Para kawula kabeh minangka
anyekseni kang ngunggulake yaiku juru kisas Raden Lintang Alit. dadi kang
ngunggulake sayembara kaping kapisan iki dening Raden Lintang Alit.
A.
Tj Negara : Putra ningsun kabeh, wis
kasunyatan yen sing ngunggulake sayembara kang kapisan iki Lintang Alit. mula
iku kanjeng rama bakal maringi sayembara kang kapindho sabubuare mbedhag kewan.
3
Putra : Sendika dhawuh kanjeng
Rama.
BABAK V
Papan : wana ( Alas)
Swasana:
tintrim (wedi)
Paraga:
A. Tj Negara, P. Candrakala, 3 Putra, Prajurit, Sona.
Adegan 1
A.Tj
Negara : Kakang Patih, dina iki mau
ingsun koora jenjem, kena apa ya?
P.
Candrakala : Nuwun sewu Kanjeng, punika
bokbilih namung kraosipun manah panjenengan kemawon, ingkang sampun sayah
anggenipun mbedhag.
A.
Tj Negara : Apa ya kaya mangkono ta
kakang Patih, ananging arep ana apa iki?
Adegan 2
Macan : (nggereng-nggereng aneng njaba)
A.Tj
Negara : Lho…!! Swara apa kae, kakang
Patih coba ana apa kuwi?
P.Candrakala : Waduh..!wonten sardula Sinuwun, mangga
enggal- enggal medal kemawon.
A.
Tj Negara : Prajurit…!prajurit…!
L.
Alit : Wonten punapa Kanjeng
Rama?
Prajurit : Sampun Gusti,
panjenengan sedaya enggal- enggal sumingkir saking papan ngriki.Cekap kula
kemawon ingkang mengsah sardula punika.
A.Tj
Negara : Ya wis! Ayo padha sumingkir
saka papan kene.
(Prajurit
kasoran mungsuh sardula,banjur sona teka langsung kerah karo sardula,nuli sona
kang unggul)
L.
Samodra : Lho…Lho… Lho jebul sona iki
kotrengginas.
L.
Permana : Pancen leres kakang,
sanajan mung awujud sona ananging saged ngasoraken sardula ageng kados makaten.
L.
Alit : Boten makaten kakang,
sajatosipun kula inggih boten mangertosi manawi sona punika saged ngasoraken
sardula.
A.
Tj Negara : Ya ! pancen Kepara nyata apa
sing dikandhakake kakangmu, Lintang Alit. yen sona kang dadi juru kisasmu iku
pancen sekti.
P.
Candrakala : Inggih leres kanjeng
Adipati.
A.
Tj Negara : Ya wis yen kaya mangkono,
saiki bakal ingsun paringi sayembara kang kapindho, mula padha wigatekna.
kanjeng Rama kepengin sliramu kabeh ngupadi garwa lan uga kudu bisa agawe gayuh
manah ingsun.
L.
Samodra : Manawi makaten kedah kula
kaliyan rayi kula tindakaken kanthi wekdal pinten dinten kanjeng Rama?
A.
Tj Negara : Ora kurang saka sepasar,
sliramu kabeh kudu bisa nggawa garwa ing ngarsane kanjeng Rama lan Ibumu ana
ing kadipaten.
3
Putra : Ngestokaken dhawuh
kanjeng Rama.
P.
Candrakala : Nuwun Pangapunten kanjeng
Adipati, amargi wekdalipun sampun sonten, punapa boten langkung prayogi manawi
dipun lajengaken wonten kadipaten kemawon.
A.
Tj Negara : Apa ya kaya mangkono kakang
Patih.
P.
Candrakala : Inggih kanjeng Adipati,
langkung prayogi makaten.
A.
Tj Negara : Ya wis yen kaya mangkono,
ayo padha bali kabeh menyang Kadipaten.
BABAK VI
Papan : Taman Bantar Angin
Swasana:
Gegojegan
Paraga
: Ki Sumidi, Ki Sadirun
BABAK VII
Papan : dalan
Swasana:
kenceng (tegang)
Paraga
: Andan Sari, Patih Brakumara, A. Megakusuma, L. Permana, Prajurit
Adegan 1
(
Andan Sari dibopong arep diruda peksa dening Patih Brakumara)
P.
Brakumara : Wis nduk! Cah ayu ora usah
nangis, mundhak gelis tuwa lho ngger.
Andan
Sari : Tulung….!tulung…..!
P.
Brakumara : Wis Sirep wong ayu, sliramu
arep dakgawa ing Kadipaten Sengguruhsaperlu digarwa Adipati Klana Negara.
Hahaha…wis manuta bae mundhak ora lara tur mesthi penake.
Andan
sari : Boten… boten kisanak!
Tulung…tulung!
Adegan
2
L.
Permana : Mangke rumiyin kisanak!
P.
Brakumara : Hahaha…lho! Sapa kowe, wani-
wanine gawe pepalang anggonku mlaku. Apa wis bosen urip kowe.
L.
Permana : Mangke rumiyin kisanak.
panjenengan tepangaken, kula Lintang Permana. nyuwun pangapunten kisanak,
kisanak punika sinten? Lan sinten putri punika?
P.
Brakumara : Hahaha…wis kowe ora usah melu
cawe- cawe, iki dudu urusanmu. Iki ngono bojo- bojoku dhewe, arep dakapakna
tetep bojoku.
L.
Permana : Boten saged kisanak! manawi
punika garwanipun panjenengan, dene wonten punapa koboten sarujuk?
Andan
Sari : Tulung Raden, punika sanes
garwa kula.
L.
Permana : Kisanak, punapa leres
ingkang sampun diaturaken punika?
P.
Brakumara : Wis ora usah kakean omong!,
yen isih kena dakeman, mula ndang sumingkira saka papan iki!
L.
Permana : Lho…yen punika dados
panyuwunipun panjenengan sumangga!
P.
Brakumara : Dadi sing kojaluk kaya
mangkono, prajurit…!
(
Gepuk L. Permana vs prajuit, banjur L.Permana vs P. Brakumara, P. Brakumara
mati)
Andan
Sari : Matur suwun Raden.
L.
Permana : Wis ora dadi mangapa, saiki
ora usah wedi cah ayu, sajatine kena apa kobisa sliramu arep dirodapeksa kaya
mangkono.
Andan
Sari : Nyuwun ngapunten Raden,
cariyosipun makaten sabubaripun kula wangsul saking taman Kaputren wonten
satengahing margi kula dipun pepalang lan dipun cepeng kaliyan patih Brakumara,
lajeng kula dipun bekta wonten papan mriki.
L.
Permana : O…dadi kaya mangkono.
(
Adipati Megakusuma karo prajurit mlebu)
Andan
Sari : Kanjeng rama…!
A.Mgkusuma : Lho ngger, putriku Andan Sari! Kepriye nduk
sliramu ora kena apa- apa ta?
Andan
Sari : Boten punapa- punapa kanjeng
Rama, sapunika kula dipun pitulungi kaliyan Raden punika.
A.Mgkusuma :
O…Raden! Matur nuwun panjenengan sampun maringi pitulungan dhumateng putri
kula.
L. Permana :
Boten dados punapa, punika sampun dados tanggel jawab kula, manawi wonten
pawongan ingkang betahaken kapitulungan.
A.Mgkusuma :
Nuwun sewu Raden sajatosipun panjenengan punika sinten?,
L. Permana :
Nuwun pangapunten ingkang kathah kanjeng Adipati, kula paring asma Lintang
Permana putra saking Kadipaten Bantar
Angin
A.Mgkusuma :
Lho…tobat- tobat, dados panjenengan punika putranipun Adipati Klana Seta.
L. Permana :
Dhawuh leres kanjeng Adipati.
A.Mgkusuma :
Nanging panjenengan kosaged dumugi wonten tlatah Bantheng Baskara ngriki,
kepripun larah- larahanipun Raden?
L. Permana :
Inggih, dugi kula wonten ngriki boten sanes kula ngupadi Kenya ingkang tembe
wingkingipun badhe kula dadosaken garwa.
A.Mgkusuma :
O…dados makaten, saniki amargi panjenengan sampun paring pitulung dhumateng
putri kula, mila punapa ke mawon ingkang dados panyuwunipun panjenengan badhe
kula sembadani.
L. Permana :
Nuwun pangapunten Adipati, sapunika kula boten betahaken bandha donya punapa-
punapa, ananging manawi panjenengan lila legawa maringaken putri panjenengan
badhe kula garwa.
A.Mgkusuma :
Manawi makaten kula kedah nyuwun tetimbangan marang putri kula Andan Sari
rumiyin Raden?
L. Permana :
Inggih Kanjeng Adipati.
A. Mgkusuma :
Nduk putriku Andan Sari, sliramu iku wis dewasa, dadi wis titi wancine bale
wisma. Lha iki sliramu bakal digarwa maramg Raden Lintang Permana, banjur
kepriye nduk?
Andan Sari :
Manawi punika sampun dados kersanipun kanjeng Rama, kula sarujuk kemawon.
A.Mgkusuma :
Manawi makaten kaleresan Raden, putri kula sampun nyarujuki bilih panjenengan
dadosaken garwa. Sumangga sapunika kula derekaken panjenengan dhateng
Kadipaten.
L. Permana :
Inggih sumangga Kanjeng Adipati.
BABAK VIII
Papan
: Sendhang
Swasana: tintrim (wedi)
Paraga : Melati Sari, 2 Emban, Sawer
sawa, Lintang Samodra
Adegan 1
( 2
Emban lan Melati Sari padha adus ing sendhang, sinambi tetembangan)
Melati Sari :
Yung- biyung? Hawane kopanas banget, aku dakadus dhisik ya yung.
Emban 1 :
Inggih mangga ndara, kula nggih nderek, sajake toyanipun bening tur seger.
Emban 2 :
Wah…pancen seger tenan.
( Emban 2 njerit sura banjur mlayu metu saka
sendhang, amarga kaged weruh ula kang gedhe, sauntara iku Melati Sari isih adus
ing sendhang)
Emban 1+ 2 :
Ula…ula…!tulung… tulung…! Ana ula!
Melati Sari :
Biyung…biyung…! Aja padha mlayu yung, aku aja ditinggal.
( ula arep nguntal Melati Sari nanging keburu
dipancal banjur dipateni dening Lintang Samodra, Melati Sari semaput. nuli
ditambani dening Lintang Samodra)
Melati Sari :
Matur gunging panuwun kisanak, panjenengan sampun nebihaken kula saking bebaya
pati.
L. Samodra :
Nora dadi apa wong ayu, iku wis pancen kwajibanku aweh pitulung marang wong
kang mbutuhake. Banjur sajatine sira iku sapa?
Melati Sari :
Kula Melati Sari, putri Resi Dora Pramana kisanak…
( Melati Sari nyeblokake kembang mawar banjur
mlayu)
L. samodra :
Lho…wong ayu…diajeng… Melati Sari! Banget kagetku weruh wong ayu kaya mangkono,
Melati Sari bakal dakupadi sira wong ayu.
BABAK IX
Papan :
Padhepokan Bumi Loka
Swasana: kendho (santai)
Paraga : Resi Dora Pramana, Jaka Mahendra, Melati
Sari, Lintang Samodra, 2 Cantrik
Adegan 1
( Cantrik 2 padha gugur gunung ing plataran
padhepokan)
Cantrik 1 :
Ora lho kang, bendarane awake dhewe iki lho koora enggal- enggal omah- omah ya?
Cantrik 2 :
Maksudmu iku sapa?
Cantrik 1 :
Iku lho kang! ndara Melati Sari.
Cantrik 2 :
Hush…bisa dipidana kowe mengko yen nganti keprungu ndara Jaka Mahendra.
Adegan 2
J.Mahendra :
Ana apa ta paman? Sajake kotenanan yen crita.
Cantrik 1 :
Boten ko Den.
Resi Dora :
Kepriye ngger putraku? Dina iki mau anggonmu gladhen?
J. Mahendra :
Nyuwun pangapunten ingkang kathah Rama,sapunika boten gegladhen ananging namung
gugur gunung.
Resi Dora :
Ya…ya iku uga wigati ngger! Tegese yen kepengin ngangsu ngelmu iku kudu duwe
niat kang suci, amrih bisa suci mono kudu reresik, ora mung ana ing njaba bae,
ananging uga ing njero ngger.
J. Mahendra :
Ngestokaken dhawuh rama.
Resi Dora :
Lan uga prelu kosumurupi ngger putraku, reresik iku ora mung ana ing badhan
wadhag bae, ananging ya kudu ing rokhani uga.
Adegan 3
( Emban mlebu nerak Resi Dora Pramana karo
njerit)
Emban :
Tulung- tulung…! Ula…
J. Mahendra :
Lho… ana apa emban.
Cantrik 1 :
Sik- sik! ora lhoYu, solahmu iku ko kaya
jaran kore, jan- jane apa keroken ta kowe?
Emban :
Hush…dengkulmu mlocot kuwi! Nuwun pangapunten Raden wonten ula dawa, gedhi tur
ireng.
Cantrik 2 :
Halah- halah…iku ngono ora kliru duweke bojomu dhewe ta?
Emban :
O…dak srampang bathukmu yen mu ngomong.
Resi Dora :
Wis…wis! Satemene ana apa ta emban?
Emban :
Makaten lho Bapa Resi, kula kalawau adus wonten sendhang kaliyan ndara Melati
Sari, dumadakan wonten sawer sawa ingkang ageng, banjur kula mlajeng ndara
kentun.
Resi Dora :
Lho…! Tobat- tobat, sliramu iku kepriye ta emban, iku mesthine dadi kwajibanmu
momong bendaramu.
Adegan 4
( Melati sari teka ing padhepokan banjur
ditututi dening Lintang Samodra)
Melati Sari :
Rama… Rama…!
Resi Dora :
Lho ngger putriku sliramu ora apa- apa ta?
Melati Sari :
Boten punapa- punapa Rama.
J. Mahendra :
Lha banjur sapa pawongan iki?
Melati Sari :
Punika pawongan ingkang sampun nebihaken kula saking bebaya pati kakang.
L. Samodra :
Dhawuh leres, ingkang sampun diaturaken Melati Sari punika kisanak.
Resi Dora :
Kisanak, kula ngaturaken gunging panuwun dhumateng panjenengan ingkang sampun
nylametaken putri kula, manawi makaten panjenengan kagungan panyuwun punapa
kemawon badhe kula sembadani.
L. Samodra :
Nuwun pangapunten Bapa Resi, kula botena badhe nyuwun ganjaran punapa-punapa,
ananging manawi dipun keparengaken kula nyuwun supados saged mboyong Melati Sari.
Resi Dora :
Inggih kisanak, kula kalawau sampun matur manawi badhe nyembadani punapa
kemawon ingkang sampun panjenengan kersakaken,saengga punika sampun dados sabda
kula kisanak.
J. Mahendra :
Nuwun pangapunten ingkang kathah saderengipun kula matur Rama, kula sarujuk
manawi Melati Sari dipun garwa kaliyan kisanak punika, ananging saderengipun
kisanak punika kedah saged ngasoraken kula rumiyin Rama.
Resi Dora :
Ya…ngger, rama mangerteni apa sing dadi karepmu. Kisanak panjenengan sampun
mireng piyambak punapa ingkang sampun dipun aturaken dening putra kula, lajeng
kados pundi?
L. Samodra :
Kagem saged mboyong Melati Sari, punapa kemawon badhe kula lampahi, Bapa Resi.
J. Mahendra :
Mangga kisanak, punapa ingkang badhe panjenengan wedalaken, badhe kula adhepi
kaliyan dhadha kula.amargi kula sampun janji kaliyan rayi kula Melati Sari
bilih kula badhe njagi ngantos dumugi patinipun,sarta kula rencangi kanthi
pecahing jaja wantahing ludira.
( Wong 2 tumuli mlayu menyang alas)
BABAK X
Papan :
wana(Alas)
Swasana: gawok (gumun, kaget)
Paraga : Lintang Samodra lan Jaka Mahendra
Adegan 1
( Jaka Mahendra lan Lintang samodra prang
tandhing, Lintang Samodra badhar dadi manuk dene Jaka Mahendra badhar dadi ula.
Banjur Jaka Mahendra kasoran ing paprangan nuli kabeh badhar dadi wujud asale)
J. Mahendra :
Waduh kisanak kula kasoran!
L. Samodra :
Ya ora dadi apa Jaka Mahendra.
J. Mahendra :Nuwun
pangapunten kisanak, sajatosipun panjenengan punika sinten?
L. Samodra :
Sumurupa Jaka Mahendra, sajatine aku mono Lintang Samodra putra Adipati saka
Kadipaten Bantar Angin.
J. Mahendra :
Waduh…! Nuwun pangapunten ingkang kathah Raden, kula sampun lepat, pantes
mamawi dipun paring widana.
L. Samodra :
Ya nora dadi mangapa.
J. Mahendra :
Inggih Raden, boten saged kula selaki malih bilih panjenengan punika sekti
mandraguna.
L. Samodra :
Saiki sarehne aku wis bisa ngasorake yudamu mula aku bakal nagih janji marang
sira lan Bapa Guru saperlu mboyong Melati Sari menyang Kadipaten.
J. Mahendra :
Manawi makaten sunagga Raden kula dherekaken.
BABAK XI
Papan :
Wana Wasa
Swasana: sepi mistis
Paraga : Lintang Alit lan Kidang
Adegan 1
( Lintang Alit mburu manuk nganti tumeka
tengahing alas banjur kelangan dalan mulih)
L. Alit :
Waduh cilaka…! Saiki aku ana ngendi, yen mangkene kepriye anggonku bisa bali
menyang Kadipaten.
( Banjur ana swara kewan )
L. Alit :
Lho…swara apa iku(karo nginceng)? lho…lho…lho…jebule ing tlatah pesisir kaya
mangkene iki ko ya ana kewan kidang.
Kidang :
Nuwun pangapunten Raden.
L. Alit :
Lho…(kaged)! Swara apa iku? Masak kidang kobisa ngomong? Banjur kowe kuwi sapa,
kobisa tata jalma kaya manugsa.
Kidang :
Kula namung kewan kidang sami kaliyan kidang sanesipun, ananging kula disukani
kaluwihan saged tata jalma kados manungsa. Upami dikeparengaken nyuwun pirsa
wonten punapa panjenengan wonten tlatah ngriki.
L. Alit :
O…ngono, tekaku mrene iki mau amarga mburu ibere manuk sing kena jemparing,
ananging jluntrunge malah kelangan dalan kanggo bali mulih.
Kidang :
O…dados makaten raden, saupami dipun keparengaken kula saged maringi priksa
margi panjenengan, supados saged kondur malih.
L. Alit :
Yen sliramu bisa mbalikake aku menyang Kadipaten, aku bakal nyembadani kabeh
apa kang dadi panjalukmu, dang?
Kidang :
Nuwun pangapunten Raden, sapunika kula boten nyuwun punapa- punapa ananging
manawi kula saged mangsulaken panjenengan wonten Kadipaten kula nyuwun supados
dados garwanipun panjenengan.
L.Alit :
Lho…!waduh cilaka iki, mosok aku duwe garwa kidang, ananging yen aku ora
nyembadani aku ora bisa bali menyang Kadipaten. Yo wis dang, yen kaya mangkono
panjalukmu.
Kidang :
Inggih Raden.
L. Alit :
Aku ora bakal oncat ing janji, dang. Apa kang wis dakkandhakake sing wigati
sliramu wadon kena dadi garwaku.
Kidang :
Pramila saking punika, sumagga kula dherekaken dhateng Kadipaten.
BABAK XII
Papan :
Kadipaten Bantar Angin
Swasana: resmi (sowan dalem)
Paraga : A. Tj Negara, G. Prameswari,
P. Candrakala, 3 Putra, 3 bakal Mantu
Adegan 1
P. Candrakala :
Ngaturaken sungkem pangabekti kula, mugia konjuk dhumateng ngarsanipun
panjenengan Kanjeng Adipati.
A. Tj Negara :
Ya ningsun tampa sungkem pangabektimu, ora kliwat puja pangestuku tampanana ya
kakang Patih.
P. Candrakala :
Kula tampi kanthi asta kekalih mugia saged ndadosaken jejimat salaminipun
anggen kula gesang.
A.Tj Negara :
Kakang Patih, kepriye kaanane ngenani sayembara sing ingsun aturake marang
kabeh putraku.
P. Candrakala :
Sapunika saged panjenengan pirsani piyambak manawi Raden Lintang Samodra kaliyan
Lintang Permana sampun ngasta calon garwa ingkang sampun panjenengan aturaken.
A. Tj Negara :
Ya…ya Kakang Patih, pancen ayu- ayu kabeh para putri sing bakal dadi mantuku.
G. Prameswari :
Lho… Kakang Patih, ingsun koora mangerteni Lintang Alit, ana ing ngendi
slirane?
A. Tj Negara :
Ya Kakang patih, sasuwene 2 dina iki ingsun during mangerteni putra ingsun sing
wuragil iku.
P. Candrakala :
Nuwun pangapunten Kanjeng Adipati, sapunika kula inggih boten mangertosi Raden
Lintang Alit wonten pundi.
( Lintang Alit mlebu pasewakan)
L. Alit :
Sungkem pangabekti kula mugia konjuk dhumateng ngarsanipun panjenengan Kanjeng
Rama.
A. Tj Negara :
Ya…ya…ingsun tampa sembah pangabektimu putra ningsun Lintang Alit.
G. Prameswari :
Ngger putraku Lintang Alit.
L. Alit :
Dhawuh katimbalan kula Kanjeng Ibu.
G. Prameswari :
Sasuwene 2 dina iki aku ora mangerteni sliramu, satemene sliramu iku ana
ngendi? Lan siji maneh kang dadi pitakonku, kena apa sliramu ora nggawa calon
garwa sing wis diaturake marang ramamu.
L.Alit :
Saderengipun kula nyuwun pangapunten dhumateng Kanjeng Rama kaliyan Kanjeng
Ibu, cariyosipun makaten. 2 dinten punika kula boten saged wangsul dhateng
Kadipaten amargi kula wonten wana wasa lajeng kula boten saged wangsul dhateng
Kadipaten, ananging amargi dipun pitulungi kaliyan kidang, dadosipun kula saged
wangsul malih dhateng Kadipaten.
A. Tj Negara :
Lho…kidang!sliramu kobisa oleh pitulungan saka kidang kepriye ngger? Lha banjur
saiki ing ngendi kidang sing wis aweh pitulung marang sliramu.
L. Alit :
Sapunika taksih wonten njawi, kula ajrih manawi kedah bekta kidang punika
wonten pasewakan ngriki. Awit boten prayogi manawi kidang punika kedah nderek
pasewakan.
A. Tj Negara :
Wis ora usah wedi putra ningsun, amarga kidang iku wis aweh pambiyantu marang
sliramu, coba saiki enggal gawanen mrene.
L. Alit :
Sendika dhawuh Kanjeng Rama.
(Lintang Alit metu banjur nggawa si kidang
mlebu ing pasewakan)
A.Tj Negara :
O…o…dadi kidang iki ta sing wis paring pitulungan marang putra ningsun.
Kidang :
Dhawuh leres Sinuwun.
A.Tj Negara :
Lho…!(kaged) kakang Patih?
P.Candrakala :
Dhawuh katimbalan kula Sinuwun
A. Tj Negara :
Apa pangrungon ningsun wis luput,ta kakang? Kobisa kewan kidang tata jalma kaya
manungsa lumrah,yen manuk mono akeh kang bisa ngomong,kaya kang diedol ing
dalan Semarang lan Kebon Binatang Wonokromo kae Kakang,ananging iki Kidang!
P. Candrakala :
Dhawuh leres Kanjeng Adipati,punapa ingkang panjenengan mirengaken punika boten
lepat.sabab kula inggih mirengaken piyambak.
A. Tj Negara :
Ya kakang Patih,ngger putra ingsun Lintang Alit,coba matura marang Kanjeng
Ramamu iki,kobisa kaya mangkono iki kepriye?
L. Alit :
Inggih Kanjeng Rama, saderengipun kula badhe matur, kula nyuwun pangapunten
ingkang kathah, bilih kidang punika ingkang sampun paring pitulungan dhumateng
kula, lan ugi kula sampun janji marang si kidang punika, bilih mangke ingkang
saged mangsulaken kula dhateng Kadipaten, mangka badhe kula dadosaken garwa.
Kabeh :
Lho…! Hahaha…! (padha ngguyu kabeh)
L.Samodra :
Hahaha…apa ora keliru sliramu kandha kaya mangkono iku?
L. Permana :
Lha inggih kakang, punapa inggih pantes
putra adipati bebojoan kaliyan kewan kidang.
A. Tj Negara :
wis…wis, Lintang Alit.
L. Alit :
Dhawuh katimbalan kula Kanjeng Rama.
A. Tj Negara :
Lha iya ta ngger, apa ora kliru anggonmu matur kaya mangkono iki mau? Sejatine
sing kokarepake iku kepriye?
L. Alit :
Nyuwun pangapunten Kanjeng Rama, punapa lepat menawi kula tresna kaliyan kidang
punika? Kamangka tiyang bebojoan punika saged dumadi amargi adhedhasar rasa
tresna.
G. Prameswari :
Ya…ngger, iku pancen bener, aku ngerti. Ananging apa ya tresna karo kewan
kidang? Sliramu mesthine bisa mikir, bisa golek garwa sing luwih ayu koyo
kakang kakangmu kabeh. Aja ngisin ngisinke rama lan ibumu ngger.
L. Alit :
Nuwun pangapunten Kanjeng ibu, manawi mangke kidang punika dados garwa kula,
kula sampun mangertosi punapa kemawon ingkang badhe kula lampahi. Kula pancen
nandhang tresno kaliyan kidang punika awit kula boten saged poncat ing janji.
Kidang :
Inggih punika leres sinuwun.
A. Tj Negara :
Mengko dhisik dang! Coba ngiloa githokmu iku. Satemene kowe iku mung awujud
kidang alasan kobisa duwe gegayuhan kaya mangkono.
L. Alit :
Nuwun sewu kanjeng rama, kidang punika pancen awujud kewan nanging kewan punika
yen dipun ingoni bakal nuruti marang bendarane, benten kaliyan manungsa yen
dipakani saben dinten malah saged maneni bendarane langkung langkung saged
mejahi kancane dhewe.
P. Candrakala :
Nyuwun pangapunten Kanjeng Adipati, sapunika leres ingkang sampun diaturaken
kaliyan Raden Lintang Alit. rasa tresna sapunika boten saged dipun peksa.
A. Tj Negara :
Ya kakang Patih yen ingsun pikir-pikir bener apa sing sira aturake ananging apa
ya mesthi karo kidang kamangka isih akeh pawestri sing luwih ayu.
P. Candrakala :
Nanging ingkang ngraosaken gesang bebrayan sapunika raden lintang alit. pramila
inggih pantes menawi lintang alit ingkang milih calon garwanipun piyambak.
A. Tj Negara :
Wis, ngene wae. Yen padudon ana ing pasewakan ora prayoga nanging lintang alit
ya wis manteb. Aku ora yen ora nyarujuki.
L. Alit :
Matur sembah nuwun Kanjeng Rama.
A. Tj Negara :
Ya…ya…Ngger, sliramu pantes nampa iki kabeh. Saiki aku ngersaake tumrap kabeh
calon mantuku supaya gawe busana kang pantes tur mantesi tumrap mingsun lan
garwa prameswari kabeh iku kanggo mbuktekake yen sliramu pancen garwo kang
duweni tandha bekti marang wong tuwa. Iki ngono uga dadi sayembara kang
pungkasan.
Calon Mantu :
Ngestokaken dhawuh kanjeng adipati.
A.Tj Negara :
Amarga wis ora ana kang ingsun aturake maneh mula pasewakan dina iki kena
kabubarake.
BABAK XIII
Papan :
Kadipaten Bantar Angin
Swasana: resmi (sowan dalem)
Paraga: A.Tj Negara, G.Prameswari, P.
Candrakala, 3 Calon Mantu.
Adegan 1
A.Tj Negara :
Diajeng garwa ningsun, busana endi kang kirane trep lan mantesi marang ingsun
diajeng?
G. Prameswari :
Inggih kakang Adipati, manawi miturut kula busana ingkang dipun damel kaliyan
calon garwanipun Lintang Alit ingkang kula kinten saged trep lan ugi mantesi
bilih panjenengan agem.
A. Tj Negara :
Ingsun ya ngrasakake yen ta busana sing digawe dening putri kidang iku pancen
beda karo liyane.
Adegan 2
P. Candrakala :
nuwun pangapunten kanjeng adipati, sapunika dhateng njawi para bakal calon
garwa putranipun panjenengan sampun makempal sedaya.
A Tj Negara :
ya…ya, coba enggal enggal larapna mrene kabeh.
P. Candrakala :
Ngestokaken dhawuh Kanjeng Adipati.
Adegan 3
3 Mantu :
Nuwun pangapunten Kanjeng Adipati.
A.Tj Negara :
Ya…, kene…kene.., lungguh kang prayoga. Nduk ngger, para calon mantuku kabeh
busana kang diwenehake marang rama lan ibu ora ana sing ala, ananging ana salah
sawijining busana kang ingsun anggep
trep lan mantesi yen ingsun agem, tinimbang busana sing liyane. Ananging iku
kabeh tetep ora mbedaake antarane sliramu kabeh. Sing baku sliramu kabeh tetep
dadi mantune Adipati Klana Seta ha…ha…ha….
3 Mantu :
Matur sembah nuwun Kanjeng Adipati.
A Tj Negara :
Ingsun aturi yo ngger, sajatine busana saka sliramu iku apik kabeh ananging duweke
putri Melati Sari rada kegedhen, coba ta sawangen iki (mragakake). Yen duweke
putri Andan Sari keciliken. Ananging aku tambah seneng marang sliramu kabeh,
busana busana iki wis mratandani marang ingsun yen sliramu kabeh pancen calon
mantu sing bekti marang wong tuwa.
G. Prameswari :
Inggih Kangmas, leres punapa ingkang sampun panjenengan aturaken.
A. Tj Negara :
Ya…ya… diajeng. Ya wis yen kaya mangkono ingsun bakal dhaupake sliramu kabeh
karo putra putra ningsun, mula aja nganti lali yen sesuk iku adipati Klana Seta
bakal duwe gawe gedhe. Yaiku adicara dhaupe putra putra ingsun kabeh lan ingsun
bakal miwarakake sapa kang bakal ngganteni ingsun jumeneng nata ing kadipaten Bantar
Angin kene. Bali marang jeneng sira kakang patih?
P. Candrakala :
Dhawuh katimbalan kula sinuwun.
A. Tj Negara :
Saiki ingsun ngersakake supaya sira nyiapake uba rampi apa bae kang bakal
dibutuhake kanggo adicara sesuk iku
kakang patih?.
P. Candrakala :
Ngestokaken dhawuh Kanjeng Adipati.
BABAK XIV
Papan :
Kadipaten Bantar Angin
Swasana: resmi (sowan dalem)
Paraga: A. Tj Negara, G. Prameswari, P.
Candrakala, 3 putra, 3 mantu
Adegan 1
(Adicara sungkeman)
A.Tj Negara : Kanggo kabeh putri putriku saiki sliramu wis
resmi dadi garwane putra ingsun.
3 Putri :
Matur sembah nuwun Kanjeng Rama.
Adegan 2
(Putri kidang badhar dadi widodari)
A.Tj Negara :
Lho..lho…,! (kaged), sliramu iku sapa? Kobisa ana ing papan kene.
Widodari :
Nuwun pangapunten sakderengipun Kanjeng Rama, sapunika kula putri kidang.
L. Alit :
Lho…Putri kidang? Ko sliramu bisa dadi putri sing ayu kaya mangkene. Sajatine
sliramu iku sapa?
Widodari :
Kangmas Lintang Alit, kula punika putri kidang. Ananging sajatosipun kula
widodari ingkang dipun sabda dados
kidang.
A.Tj Negara :
Lho…lho…, lha kepriye critane iku ko sliramu bisa malih dadi widodari maneh?
Widodari :
Makaten Kanjeng Rama, manawi wonten pawongan utawi dewa ingkang tresna tulus
marang kula, kula bakal badhar dados widodari kados sapunika.
L. Alit :
Waduh…, diajeng dadi sliramu saiki bakal ninggalake aku amarga sliramu bakal
bali menyang khayangan.
Widodari :
Boten Kangmas, sapunika kula badhe nglampahi gesang sesarengan bebrayan kaliyan
panjenengan wonten alam donya.
L. Alit :
Temenan ya diajeng, yen sliramu bakal urip bebrayan karo aku.
Widodari :
Inggih Kangmas, sapunika sampun dados janji kula amargi panjenengan sampun
paring pitulung kagem kula, mila nggih pantes manawi kula kedah nglampahi
bebrayan kaliyan panjenengan.
A. Tj Negara :
Yen kaya mangkono kepriye kakang patih mungguhing panemumu, sapa sing pantes
jumeneng nata ngganteni ingsun ana ing kadipaten Bantar Angin.
P. Candrakala :
Nuwun pangapunten Kanjeng Adipati, manawi miturut kula ingkang pantes jumeneng
nata wonten ing kadipaten, inggih punika Raden Lintang Alit, amargi ingkang
ngunggulaken sedaya sayembara ingkang sampun kalaksanaaken inggih punika Raden Lintang Alit lan ugi amargi
boten wonten pawongan ingkang nggadahi garwa widodari kajawi Raden Lintang
Alit.
A. Tj Negara :
Ya Kakang patih, pancen bener apa sing sira aturake mula, ingsun bakal milih
Lintang Alit minangka dadi adipati yen ingsun wis lengser keprabon.
L. Alit :
Matur sembah nuwun Kanjeng Rama.
A. Tj Negara :
Ya ngger, iku kabeh wis dadi pepesthenmu saking Jawata. Kanggo putra ningsun
Lintang Samodra lan Lintang Permana kowe kabeh kudu lila legawa marang iki
kabeh ngger.
L. Samodra :
Inggih Kanjeng Rama, kula badhe nampi marang sedaya ingkang sampun panjenengan
dhawuhaken.
L. Permana :
Inggih Kanjeng Rama, samanten ugi kula. Pancen pantes manawi mangke dhimas
Lintang Alit jumeneng nata wonten Kadipaten Bantar Angin ngriki.
A Tj Negara :
Ya ngger, Kandhamu kuwi wis bisa agawe bungahing lan bombonging manah
ingsun.Mula padha seksenana kabeh,yen ta sajatining satriya piningit iku nora
liya ya putra ningsun Lintang Alit. Muga muga apa kang wis dadi iki,bisa agawe
kabagyan lan karaharjan kanggo kabeh putra ingsun lan para kawula ana ing
kadipaten Bantar Angin.
(Paripurna)